کمپین اطلاع‌رسانی “برای آینده اقدام می‌کنیم” از سری برنامه های اطلاع‌رسانی جمعی رویداد ملی سلامت، محیط زیست و توسعه پایدار (سمت) می‌باشد، که با هدف ترویج فعالیت های دوست دار سلامت و محیط زیست سازمانهای حاضر در رویداد اجرا گردیده است. در این مطلب اقدامات شرکت کشت و صنعت امیرکبیر قابل مشاهده خواهد بود.
این کمپین در تلاش است تا اقدامات، کنش‌ها و فعالیت‌های نوآورانه دوستدار محیطزیست که ضامن سلامت و پایداری جامعه است را به عموم مردم منعکس نماید و با جلب حمایت عمومی مشوق سازمان‌ها برای توسعه فعالیت‌هایی از این دست باشد. مطالب بیان شده در این کمپین برگرفته از دستاوردهای ارائه شده توسط 32 شرکت حاضر در اولین دوره رویداد سلامت، محیطزیست و پایداری است، که در اردیبهشت ماه 1401 برگزار و با هدف اطلاع‌رسانی عمومی منتشر می‌گردد.
در ادامه به معرفی شرکت کشت و صنعت امیرکبیر و دستاورد ارائه شده این شرکت در رویداد سمپ خواهیم پرداخت.
درباره شرکت کشت و صنعت امیرکبیر
شرکت کشت و صنعت امیرکبیر در سال 1375 در مساحتی بیش از 12 هزار هکتار فعالیت خود را آغاز نموده و با از سال 1379 با بهره مندی از کارخانه‌ای پیشرفته و منطبق با تکنولوژی روز دنیا با هدف تولید سالانه یک میلیون تن نیشکر ، 100 هزار تن شکر خام و 175 هزار تن شکر سفید فعالیت می‌نماید.
این شرکت شکر سفید تولیدی خود را با نام های تجاری دُردانـه با بالاترین کیفیت و رعایت استانداردهای معتبر جهانی از جمله بکارگیری سیستم مدیریت کیفیت ISO 9001، محیطزیست ISO 14001 و ایمنی OHSAS 18001 در قالب سیستم مدیریت یکپارچه IMS و همچنین اخذ نشان استاندارد ملی، تولید می‌نماید. این شرکت با بکارگیری بیش از 2 هزار نفر به صورت مستقیم و قریب به همین تعداد به صورت غیرمستقیم، نقش عمده‌ای در ایجاد اشتغال پایدار در استان خوزستان دارد. شرکت کشت و صنعت نیشکر امیرکبیر با هدف ارتقاء سطح کیفی محصول، با پیاده سازی یکی از تخصصی ترین استانداردهای بین المللی در صنایع غذایی، برای اولین بار در میان شرکت‌های نیشکری کشور موفق به پیاده‌سازی سیستم مدیریت ایمنی مواد غذایی ISO 22000 گردید. این شرکت توانست برای اولین بار در میان صنایع قند و شکر ایران موفق به دریافت گواهینامه و نشان FDA از سازمان غذا و داروی آمریکا گردد و به عنوان اولین شرکت در میان شرکت‌های نیشکری کشور گواهینامه و نشان CE را از اتحادیه اروپا اخذ نماید.
شرکت کشت و صنعت امیرکبیر در قبال انجام تعهدات محیط‌زیستی خود نسبت به منطقه خوزستان و کشور، دو پروژه جامع را در حوزه محیطزیست به انجام رسانیده است.
اجرای طرح آزمایشی آبیاری قطره‌ای زیر سطحی در شرکت کشت و صنعت نیشکر امیرکبیر با هدف کاهش مصرف آب و افزایش عملکرد محصول
آبیاری قطره‌ای زیرسطحی با کاربرد مستقیم آب در ناحیه ریشه و حذف روان‌آب و کاهش یا حذف تلفات عمقی، سبب کاهش مصرف آب آبیاری و افزایش بهره‌وری مصرف آب در تولید محصول می‌گردد. علاوه بر این در صورت مدیریت صحیح آبیاری قطره‌ای زیرسطحی، تهویه و رطوبت خاک در وضعیت مطلوب حفظ می‌گردد.
با توجه به کاهش منابع آب و ضرورت مصرف بهینه آب آبیاری، با نگاه به آینده و احتمال توسعه سیستم آبیاری در مزارع نیشکر از روش سطحی به روش قطره‌ای زیرسطحی، این پژوهش، در دو مزرعه به‌مساحت حدود 25 هکتاری، مزرعه آبیاری قطره‌ای زیرسطحی و مزرعه آبیاری جویچه‌ای انتها بسته با استفاده از لوله‌های دریچه‌دار هیدروفلوم به‌عنوان (شاهد)، با جوی و پشته به‌طول 250 و فواصل 83/1 متر در شرکت کشت و صنعت نیشکری امیرکبیر واقع در کیلومتر 45 جاده اهواز – خرمشهر انجام شد.
مراحل آماده‌سازی زمین جهت کشت نیشکر شامل شخم عمیق، دیسک سنگین به منظور خرد کردن کلوخه‌ها و آماده کردن بستر، ماله زنی، شیارزنی (تهیه جوی و پشته) و عملیات کودپاشی (سوپرفسفات تریپل 250 کیلوگرم در هکتار) قبل از کشت انجام شد. کشت قلمه واریته CP69-1062 به‌صورت دو ردیفه و با فاصله ردیفه‌های کشت 40 سانتیمتر، به‌روش دستی مستقیماً روی پشته انجام و لوله‌های آبده به‌وسیله دستگاه لوله‌گذار در وسط دو ردیف کشت قرار گرفتند. همچنین در روش آبیاری جویچه‌ای انتها بسته، قلمه‌ها به‌صورت دو ردیفه و با فاصله ردیف‌های کشت 40 سانتیمتر و به روش دستی کف جوی کشت شدند. تیمارهای آزمایش، شامل دو عمق قرارگیری قطره‌چکان‌ها در آبیاری قطره‌ای زیرسطحی و سیستم آبیاری جویچه‌ای انتها بسته با استفاده از لوله‌ها دریچه‌دار هیدروفلوم به‌عنوان (شاهد)، بود. قطره‌چکان‌ها از نوع تنظیم شونده فشار و به‌صورت آنتی‌سیفون (AS ,PC) و پمپ انتخابی از نوع پمپ‌های دو طبقه فشار قوی شرکت پمپیران (2a/WKL125) با دبی اسمی 63/49 لیتر در ثانیه است. فشار در ایستگاه پمپاژ 7/53 متر و لوله‌های قطره‌چکان‌دار از شرکت پلی‌ران و با دبی 4/2 لیتر ساعت بودند. فاصله قطره‌چکان‌ها روی لوله 50 سانتیمتر و عمق کارگذاری لوله‌ها قطره‌چکان‌دار، 20 سانتی‌متری (نیمه اول مزرعه) و 15 سانتی‌متری (نیمه دوم مزرعه) از سطح خاک بودند. منبع تأمین آب، از ایستگاه پمپاژ ثانویه این کشت و صنعت است. زمان آبیاری با استفاده از اطلاعات جدول دفترچه طراحی و استفاده از اطلاعات تشتک تبخیر، تعیین می‌گردد. دور آبیاری در آبیاری قطره‌ای زیرسطحی، در پیک آبیاری به‌صورت روزانه و در سایر روزها براساس تبخیر و تعریق گیاه، دور آبیاری بین محدوده 3-1 روز است. همچنین دور آبیاری در سیستم آبیاری جویچه‌ای مزارع (شاهد)، باتوجه به عرف منطقه و بر اساس اطلاعات کراپ‌لاگ هفتگی (رطوبت غلاف برگ و سطح آب زیرزمینی) و با تکیه بر تبخیر روزانه، انجام می‌شود و بر این اساس، دور آبیاری در پیک آبیاری شش روزه و در طول دوره داشت با توجه به دما و تبخیر، بین 15-6 روز است. بسته به میزان دفعات آبیاری و اسیدیته آب آبیاری، جهت جلوگیری از انسداد قطره‌چکان‌ها، مقداری اسید سولفوریک به آب آبیاری تزریق و پس از مدت زمان یک ساعته از سیستم تخلیه می‌گردد. با هدف بررسی‌های همه جانبه در مقیاس نسبتاً وسیع دو مزرعه 25 هکتاری برای ارزیابی کامل کارایی این سیستم و مزایای آن و همچنین پیامدها و محدودیت‌های احتمالی آن از جنبه‌های مختلف، انجام گردید. از این رو در این تحقیق، ضمن ارزیابی فنی و هیدرولیکی سیستم، وضعیت شوری و زهکشی (نمونه‌برداری و اندازه‌گیری رطوبت، اسیدیته و هدایت الکتریکی خاک اطراف قطره‌چکان‌ها) و انجام عملیات کراپ‌لاگ (ارتفاع ساقه، سطح ایستابی، ازت، شاخص سطح برگ و رطوبت غلاف برگ به صورت هفتگی)، در دوره داشت و نیز بهره‌وری آب آبیاری، تغذیه و عملکرد کمی و کیفی گیاه نیشکر در دو روش آبیاری قطره‌ای زیرسطحی و آبیاری جویچه‌ای، در شرایط مزرعه‌ای مورد بررسی قرار می‌گیرد.
استفاده از روش‌های سازگار با محیطزیست (مبارزه بیولوژیکی با آفات) جهت مدیریت آفات نیشکر در کشت و صنعت نیشکر امیر کبیر
مهمترین آفات مزارع نیشکر در استان خوزستان عبارتند از شب‌پره ساقه‌خوار نیشکر، سوسک ریشه‌خوار نیشکر و کنه زرد نیشکر. جهت مدیریت این آفات از روش‌های غیرشیمیایی، مانند کنترل بیولوژیک (طبیعی)، کنترل مکانیکی و کنترل زراعی، بهرهگیری می‌شود. روش‌های غیرشیمیایی با هدف سازگاری با محیطزیست و حفظ پایداری اکوسیستم مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند. در نتیجه این رویکرد محصول تولیدی از سلامت کافی برای مصرف نیز برخوردار خواهد بود.
یکی از ابزارهای مهم در مدیریت جمعیت آفت شب‌پره ساقه‌خوار نیشکر، بهرهگیری از دشمنان طبیعی است. برخی از دشمنان طبیعی که در شرایط مزارع نیشکر استان خوزستان، به شکل بومی، فعال هستند عبارتند از:
Telenomus busseoale (Hym.: Platygastridae)
Coelichneumon singularis (Hym.: Ichneumonidae)
Conomorium sp. (Hym.: Pteromalidae)
سالانه حدود 5 تا 7 میلیون زنبور پارازیتویید تولید و در مزارع شرکت رهاسازی می‌گردد. در سال 1401 شرکت کشتوصنعت نیشکر امیرکبیر اقدام به ساخت واحد انسکتاریوم (محل پرورش حشرات مفید) نموده است تا با تولید بیشتر عوامل کنترل بیولوژیک در جهت مدیریت بهتر آفت شب‌پره ساقه‌خوار نیشکر اقدام نماید.
در زمینه کنترل مکانیکی یا فیزیکی از سه مورد شامل جمع‌آوری لاروهای آفت شب‌پره ساقه‌خوار نیشکر از سطح مزارع آلوده، کاشت گیاه سورگوم به‌عنوان تله سبز و همچنین استفاده از تله‌های نوری جهت جمع‌آوری حشرات بالغ شب‌پره ساقه‌خوار نیشکر و سوسک طوقه‌خوار نیشکر بهرهگیری می‌شود.
یکی دیگر از راهکارهایی که مورد توجه قرار می‌گیرد مدیریت برداشت مزارع آلوده است که تلاش می‌گردد در اولین فرصت و تا پیش از نیمه بهمن ماه هر سال برداشت شوند.
فرمون‌ها مواد فراری هستند که معمولا جهت جفت‌یابی در حشرات کاربرد دارند. سنتز این فرمون‌ها و بکارگیری آنها در مدیریت جمعیت آفات می‌تواند موثر باشد. طرحی در شرکت کشتوصنعت نیشکر امیرکبیر در خصوص فرمون جنسی مناسب برای آفت شب‌پره ساقه‌خوار نیشکر انجام و ضمن شناسایی فرمون موثر در شکار حشرات بالغ این آفت، برنامه‌ریزی برای بکارگیری حدود 1000 تله فرمونی در سال و در سطح مزارع شرکت در حال انجام است.
