آیا با آلودگی های خاک آشنایی دارید؟ چه عواملی باعث عدم دسترسی انسان به خاک سالم می‌شوند؟ و خاک سالم چه تاثیری بر سلامت عمومی میگذارد. در ادامه مطلب همراه ما باشید
آلودگی خاک
خاک ناسالم یعنی آلوده به مواد شیمیایی یا زیستی بیماری‌زا می تواند باعث آلودگی گیاهان تولید شده در آن خاک و نیز حیوانات و انسان های مصرف کننده آن شود . غذاهای ناامن کشت شده در خاک های آلوده، علیرغم دسترسی به غذا، تهدید کننده تغذیه انسان و لذا سلامت او می‌باشند.
آلاینده خاک:
فعالیت های انسانی شامل استفاده از آفت کش ها و کود های شیمیایی در کشاورزی، حفاری معدن، سوخت فسیلی، انباشت زباله، فرسایش سازه های فلزی، زباله سوزی، فعالیت های پزشکی می تواند باعث آلودگی خاک ، هوا و آب حتی در سایر کشورها شود.
فلزات سنگین:
قرار گرفتن در معرض فلزات سنگین از طریق تماس با خاک یک نگرانی عمده برای سلامت انسان است. فلزات سنگینی که بیشترین نگرانی را برای سلامت انسان دارند عبارتند از: آرسنیک، سرب، کادمیوم، کروم، مس، جیوه، نیکل و روی . آرسنیک یک متالوئید است، اما معمولاً با فلزات سنگین گروه بندی می شود. فلزات سنگین با بیشترین سمیت در انسان، از جمله کادمیوم، سرب، جیوه و آرسنیک آنهایی هستند که عملکرد بیولوژیکی ندارند و فعالیت های آنزیمی را مختل می کنند که معمولاً بر مغز و کلیه ها تأثیر می گذارد .فلزات سنگین به طور طبیعی از طریق هوازدگی سنگ ها وارد خاک می شوند، اما از طریق فعالیت های انسانی نیز وارد خاک شده اند. خاک ها چه در شهر و چه در روستا، چه در مزارع کشاورزی یا معادن و محل انباشت زباله می تواند دچار آلودگی با فلزات سنگین شود.فلزات سنگین از جمله محصولات جانبی سنگ معدن هستند و در اطراف کارخانه های فرآوری فلزات وجود دارند. فلزات سنگین از محل های دفن زباله حاوی زباله های صنعتی و خانگی و از لجن فاضلابی که از تصفیه خانه های فاضلاب به دست می آید به خاک رها می شوند. زباله های الکترونیکی، یا زباله های مرتبط با وسایل الکترونیکی، منبع فزاینده ای از سرب، آنتیموان، جیوه، کادمیوم و نیکل در خاک هستند. همچنین در شهر ها، خاک های شهری به علت تجمع قابل توجه فلزات سنگین از اگزوز خودروها، سوزاندن زغال سنگ، فرسایش سازه های فلزی و سوزاندن زباله می تواند دچار آلودگی شود. در محیط های کشاورزی، استفاده از کودها، کودهای دامی و آفت کش ها نیز به تجمع فلزات سنگین در خاک کمک کرده است . آرسنیک در آفت‌کش‌ها استفاده شده است و تجمع آرسنیک در خاکهای باغ مشکل‌ساز است زیرا ممکن است برای دهه‌ها باقی بماند.
مواد شیمیایی آلی
مواد شیمیایی آلی هم به صورت طبیعی و هم به صورت انسانی در خاک رسوب میکنند. بسیاری از مواد شیمیایی آلی موجود در هوا ویا آب در نهایت به خاک می رسند. رایج ترین انواع مواد شیمیایی آلی موجود در خاک عبارتند از: بی فنیل های پلی هالوژنه، هیدروکربن های معطر، حشره کش ها، علف کش ها، سوخت های فسیلی و محصولات جانبی احتراق سوخت های فسیلی. این مواد شیمیایی آلی به خصوصو در لایه های بالایی خاک منتشر می شوند. مقدار زیادی از این مواد شیمیایی آلی از کاربرد کشاورزی علف کش ها، حشره کش ها و نماتدکش ها به دست می آیند. به دلیل نیمه عمر بسیار طولانی بسیاری از مواد شیمیایی آلی، از آنها به عنوان “آلاینده های آلی پایدار” یاد می شود. این آلاینده های آلی پایدار، مواد شیمیایی آلی هستند که در برابر تجزیه در محیط مقاومت می کنند و در سطوح بالاتر زنجیره غذایی تجمع می یابند. ما نیازمند اطلاعات سم شناسی بیشتری در مورد اثرات سلامتی این آلودگی های شیمیایی هستیم. آلودگی خاک با مواد شیمیایی آلی چه در مناطق شهری و چه روستایی یک مشکل جدی در همه کشورها است . آلودگی خاک شامل مخلوط پیچیده ای از مواد شیمیایی آلی، فلزات و میکروارگانیسم های ناشی از ضایعات سیستم سپتیک شهری و خانگی، زباله های حیوانات مزرعه و سایر زباله های زیستی است. البته آلودگی خاک با مواد شیمیایی آلی به مناطق کشاورزی محدود نمی شود. همچنین خاکهای مناطق شهری در نتیجه فعالیت‌های صنعتی، سوزاندن زغال‌سنگ، وسایل نقلیه موتوری، سوزاندن زباله‌ها و تخلیه فاضلاب و زباله‌های جامد به مواد شیمیایی آلی آلوده می‌شوند. به علاوه یکی از نگرانی های اخیر سلامتی شامل ضایعات دارویی مشتق شده از آنتی بیوتیک ها، هورمون ها و داروهای ضد انگلی است که برای درمان انسان و حیوانات اهلی استفاده می شود.
خاک و بهبود کیفیت آب
یکی از راه های اصلی که خاک بر سلامت انسان تأثیر می گذارد، توانایی آنها در حذف آلاینده ها از آب است. آلاینده ها توسط خاک از طریق جذب فیزیکی به عنوان حرکت آب در فضاهای منافذ، از طریق جذب شیمیایی به سطوح جامد، و از طریق تجزیه زیستی انجام شده توسط میکروارگانیسم های ساکن در خاک حذف می شوند . گرد و غبار هوابردخاک در صورت کشت نشدن در صورت وزش باد بدون محافظت است و لذا نه تنها دچار فرسایش آبی در صورت بارندگی می شود بلکه با وزش باد گرد و غبار تولید میکند . در صورتی که این خاکهای برهنه دارای آلودگی شیمیایی باشند عوارض سلامتی آنها بیشتر نیز میگردد و حتی تهدیدی برای سلامت آب، هوا و خاک سایر مناطق مجاور و یا حتی دورتر است. به عنوان مثال، گرد و غبار آفریقا با سطوح بالای جیوه، سلنیوم و سرب در خاک های آمریکای شمالی مرتبط است . گرد و غبار هوابرد باعث بیماریهای مختلف به خصوص بیماری های تنفسی در انسان می شود.
ارگانیسم های موجود درخاک
اگرچه بیشتر ارگانیسم های موجود در خاک برای انسان مضر نیستند، خاک به عنوان خانه برای بسیاری از موجودات بیماری زا عمل می کند. باکتری ها فراوان ترین نوع موجودات زنده در خاک هستند و در هر خاک روی زمین یافت می شوند. بیشتر قارچ ها ساپروفیت هایی هستند که با کمک به تجزیه موجودات مرده مواد مغذی را جذب می کنند، اما تقریباً 300 گونه قارچ خاک از بیش از 100000 گونه کل قارچ، عامل بیماری در انسان هستند . به عنوان مثال، قارچ خاکی Exserohilium rostratum مسئول شیوع مننژیت قارچی در سال 2012 در ایالات متحده بود. بیشتر تک یاخته های موجود در خاک از باکتری ها و جلبک ها تغذیه می کنند، اما برخی از آنها باعث بیماری های انگلی انسان مانند اسهال و اسهال خونی آمیبی می شوند. بیماریهای ناشی از کرم‌ها برای انتقال نیاز به مکان یا مخزن توسعه غیر حیوانی دارند و خاک یک مکان توسعه رایج است. عفونت انگلی عموماً از طریق بلع یا نفوذ پوست رخ می دهد و در بیشتر موارد عفونت روده ها را شامل می شود. خاک یک مخزن طبیعی برای ویروس ها نیست، اما ویروس ها در خاک زنده می مانند. ویروس های بیماری زا معمولاً از طریق زباله های سپتیک یا فاضلاب انسانی وارد خاک می شوند. ویروس هایی که باعث ورم ملتحمه، گاستروانتریت، هپاتیت، فلج اطفال، مننژیت آسپتیک یا آبله می شوند، همگی در خاک یافت شده اند .
